Wydarzenia

Wisło wróć!

Autor: Aleksandra Wach
Absolwentka Wydziału Zarządzania UW

Warszawa jak z obrazu Canaletta – najpierw  budynki starej Pragi, a dalej, za rzeką – Nowe i Stare Miasto z Zamkiem Królewskim, pałacami na Skarpie, Zamkiem Ujazdowskim. Czas stanął w miejscu – dla nauczycieli warszawskich szkół, którzy z perspektywy Wisły mogli zobaczyć stolicę z wszystkimi jej światłocieniami.

Taką niebanalną okazją  dla ponad 50 pedagogów był 1 lipca 2015 r. „Dzień Wisły” – w ramach siódmej edycji tradycyjnych Letnich Spotkań z Historią, organizowanej przez doradców metodycznych historii m.st. Warszawy. Najpierw nauczyciele popłynęli tramwajem wodnym Wars po Wiśle i nie był to rejs z filmu Piwowskiego, choć odczucia jego uczestników były równie frapujące, ale z racji oglądania miasta z drugiej strony lustra – rzeki. Późniejszy spacer brzegiem Wisły był powrotem do starej Warszawy.
  
Bat na Wiśle

Nurt miasta przenika się z nurtem rzeki. Choć – ujmując rzecz dosłownie – do dziś trwają spory, czy Wisła na stołecznym odcinku jest uregulowana czy też jest po prostu dziką rzeką, ze swoimi wieloma prądami, łachami i zmiennym  korytem.

Fot.Wach

Przemysław Pasek – prowadzący to spotkanie, założyciel Fundacji Ja Wisła, jest pasjonatem rzeki i od lat prowadzi kampanię na rzecz jej przywracania mieszkańcom stolicy. W jego działaniach rytm rzeki wybijany jest na warsztatach bębniarskich na barce Herbatnik w Porcie Czerniakowskim,  a uczniowie warszawskich szkół mogą poznać w czasie lekcji odbywanych na Podzamczu m.in. historię flisactwa – typy statków i łodzi pływających po Wiśle, takich jak szkuta, galar, dubas, łyżwa, bat, czy komięga. Dowiedzą się też – o czym niekoniecznie mówi się w szkole, jakie gatunki roślin i zwierząt występują nad Wisłą.

Miasto z perspektywy Wisły

Fot. Wach

Nauczycieli stołecznych szkół urzekła Warszawa widziana znad rzeki – zobaczyli nieznane im z tej strony mosty: księcia Józefa Poniatowskiego, Świętokrzyski wsparty na pylonach, Śląsko-Dąbrowski wzniesiony na dziewiętnastowiecznych filarach Kierbedzia, a także zarysy mostów: Grota-Roweckiego, remontowanego  Łazienkowskiego, Siekierkowskiego. To w doskonale widzianych z perspektywy Wisły portach Czerniakowskim i Praskim tętniło niegdyś handlowe i turystyczne  życie. W miejscu tego drugiego sto lat wcześniej znajdowała się bagnista i niedostępna Wilcza Wyspa.

Odsłoniły się również: panorama Starego Miasta z rokokową fasadą Zamku Królewskiego architekta Gaetano Chiaveriego, Arkadami Kubickiego, schodkowym szczytem katedry Św. Jana, Nowe Miasto z późnogotyckim Kościołem N.M.P., Gruba Kaśka, a także nowoczesne budowle, jak chociażby Centrum Nauki Kopernik. Po stronie praskiej widoczne były wśród drzew strzeliste wieże Bazyliki Świętego Floriana i tereny ZOO. Uwagę przykuwała gigantyczna bryła Stadionu Narodowego.

Obok Wisły – Powiśle

Zejście na ląd z wodnego tramwaju było przeniesieniem się, niczym w wehikule czasu, do  epoki Bolesława Prusa. Odżyły opisy Powiśla – dawnej dzielnicy ubóstwa i biednych robotników, ale także ludzi związanych z Wisłą i żeglugą. W niebyt odszedł świat przewoźników, łapaczy galar, mierników, szurkaczy, szychciarzy, a także todreśników zajmujących się przemytem tytoniu, herbaty, wódki. To ta dzielnica przeżywała swój renesans w II poł. XIX w., kiedy to powstało na jej terenie wiele zakładów przemysłowych, takich jak Rządowa Fabryka Maszyn, Warsztaty Żeglugi Parowej, Młyn Banku Polskiego czy też Gazownia na Ludnej.

Wisła z perspektywy miasta

Jeszcze niedawno panowała opinia, że miasto odwróciło się od Wisły i nie chce korzystać z jej dobrostanu. Obecnie pobyt nad rzeką wskazuje, że ta sytuacja się zmienia. Warszawiacy coraz bardziej potrzebują Wisły i świadczą o tym chociażby budowane na niej bulwary i tworzone plaże. National Geographic uznał Poniatówkę za jedną z najpiękniejszych plaż miejskich na świecie. Przed II wojną światową była chętnie odwiedzana przez mieszkańców, podobnie jak plaża u braci Kozłowskich, gdzie przygrywała muzyka, a na tarasie restauracji serwowano piwo, lemoniadę i  kwaśne mleko. Dziś nad Wisłą nie brakuje też tańców na dechach, jest również kino letnie, co i rusz odbywają się imprezy artystyczne, koncerty, pikniki, happeningi, parady łodzi i latawców. To miejsce rekreacji i odpoczynku. Gromady warszawiaków przybywają nad rzekę na tradycyjne Wianki.

Fot. Wach

Trudno powiedzieć, na ile wystarczy władzom miasta inicjatywy i pieniędzy, a pasjonatom energii i samozaparcia w przywróceniu Wiśle dawnego czaru – takiego jak na obrazie Canaletta. Rzeka potrzebuje mieszkańców, a mieszkańcy rzeki. Taki wniosek płynie też z VII Letnich Spotkań z Historią. Odbywają się one co roku, i kolejnych wniosków będzie przybywać.

Galeria zdjęć (Fot. Wach&Szakacz-Markiewicz):

Warszawa, Lipiec 2015

Postęp i Higiena - wystawa w Zachęcie Sztuk Pięknych w Warszawie (2014-2015)

Wizja "nowego, idealnego człowieka"

Gerrit Thomas Rietveld - czerwono-niebieskie krzesło 1917r.;

papierowy  "Żydowski człowiek" Erez Israeli 2013

Zofia Kulik - "Liść" 1997

Różne aspekty zabudowy miasta - Warszawa 1933

Mapa: "Negatywne skutki uprzemysłowienia" - okres międzywojenny 1935

Mapa migracji współczesnych

Lata trzydzieste: kult ciała (systemy totalitarne)

Kult ciała w systemach totalitarnych (lata trzydzieste)

Człowiek związany z maszyną - metafora wojny "człowiek jest trybikiem"

Wojna i przemoc

Eugenka w latach międzywojennych - niemieckie badania statystyczne.

KRANIOMETR przyrząd do pomiaru twarzy

Wizje miasta

Akcja LEBENSBORN 1936-1944 Bawaria (hodowla aryjczyków)

Ośrodek Lebensbornu

Chrzest nowej rasy aryjskiej

Krew i życie

Współczesne zmiany "estetyczne" w medycynie

Animacja przebiegu Bitwy pod Grunwaldem (The Battle of Tannenberg) 15 VII 1410